Με αφορμή τον ερχομό του ξένου σε έναν άλλο τόπο, η Χρύσα Καραμήτρου δομεί την πλοκή του εξαιρετικού παιδικού βιβλίου «Σαν Αλ Σουρ και Κοκτώ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ακυβέρνητες Πολιτείες, με εικονογράφηση της Κατερίνας Χαδουλού. Η ιστορία αναφέρεται σε ένα νεαρό παπαγάλο που έφυγε χιλιάδες μίλια μακριά από την πατρίδα του, λόγω πολέμου. Οι περισσότεροι κάτοικοι της νέας στέγης, την οποία βρίσκει, αντιδρούν στην παρουσία του. Όμως, θα πάρει το μέρος του μία καλόκαρδη δεκαοχτούρα, επηρεάζοντας θετικά όλη την κοινότητα. Η ΑΜΑΡΥΣΙΑ είχε τη χαρά να συνομιλήσει με την συγγραφέα που διδάσκει στην Δ΄ τάξη του 9ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου, το οποίο βρίσκεται μία ανάσα από τη Ρεματιά.
Ειναι εξοικειωμένοι οι μαθητές με τη φύση αλλά και με το προσφυγικό;
Τα παιδιά του σχολείου γενικότερα είναι σίγουρα εξοικειωμένα με το φυσικό περιβάλλον της γειτονιάς μας. Έχουν περπατήσει στη Ρεματιά, έχουν παίξει εκεί, έχουν πάρει μέρος σε δράσεις και πολλά από αυτά βοήθησαν στην αποκατάσταση και τη δενδροφύτευση της καμένης έκτασής της μετά την εμπρηστική πυρκαγιά, το 2015. Επιπλέον, τα μεγαλύτερα παιδιά μας είναι εξοικειωμένα και με το προσφυγικό ζήτημα, καθώς το 2016 είχαμε πάρει μέρος –σύσσωμο το σχολείο- στην καμπάνια αλληλεγγύης του Δήμου Χαλανδρίου που σκοπό είχε την ευαισθητοποίηση των μαθητών και την ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας για το μεγάλο αυτό ζήτημα, της σύγχρονης προσφυγιάς αλλά και της μετανάστευσης.
Εσείς πώς συμμετείχατε με την τάξη σας σε αυτή τη δράση;
Συλλέξαμε είδη πρώτης ανάγκης. Τα παιδιά ζωγράφισαν και έγραψαν ευχετήριες κάρτες για τα προσφυγόπουλα. Επίσης, μαθητές ερμήνευσαν στην κεντρική δημοτική εκδήλωση το τραγούδι με τίτλο «Πιάσε το χέρι μου», σε στίχους δικούς μου, με πηγή έμπνευσης το τραγούδι «Το Ταξίδι», σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, από την ταινία «Αμέρικα, Αμέρικα» του Ελία Καζάν. Στο πιάνο τα συνόδευσε η σοπράνο και μουσικός του σχολείου μας Πόλυ Νικολοπούλου.
Συνδέεται το βιβλίο σας με όλα τα παραπάνω κι αν ναι, πώς προέκυψε;
Για την ακρίβεια είναι απόρροια όλων αυτών. Το 2015, ένας παπαγάλος ήρθε και κάθισε στην ελιά έξω από το παράθυρο της τάξης μας, τρώγοντας για ώρα ατάραχος τις άγουρες μικρές ελιές. Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν! Οι πράσινοι παπαγάλοι του είδους «Δακτυλιδολαίμης Ψιττακίσκος» προέρχονται από την τροπική ζώνη της Αφρικής και της Ασίας και πετάνε κατά δεκάδες στο Χαλάνδρι και στις γύρω περιοχές. Η επίσκεψη του «δικού μας» παπαγάλου στάθηκε το ερέθισμα για να ξεκινήσει στην τάξη μια συζήτηση για τη βιοποικιλότητα στη φύση, για τα είδη της ελληνικής πανίδας. Κατατάξαμε τον παπαγάλο μας στα μη ενδημικά, όμως έπρεπε επιπλέον να απαντηθούν ερωτήματα σχετικά με την προέλευσή του και τους λόγους που βρέθηκε στην περιοχή μας. Η σύγκριση με τις ανθρώπινες κοινωνίες ήταν αναπόφευκτη. Πολιτισμική ποικιλότητα και ποικιλία των ανθρώπινων πολιτισμών. Τι σημαίνει ντόπιος, τι σημαίνει ξένος! Τι σημαίνει πρόσφυγας! Είμαστε ίδιοι ή διαφορετικοί; Τι χωρίζει τους ανθρώπους και τι τους ενώνει! Την ίδια περίοδο περιστέρια και δεκοχτούρες επέμεναν να τρυπώνουν μέσα στο σχολείο πολύ συχνά κι έπρεπε να τα πιάνουμε και να τα ξαναβγάζουμε έξω. Μία δεκαοχτούρα, λοιπόν, έγινε «δική μας», καθώς μπήκε μέσα στην τάξη μας! Από αυτά τα περιστατικά εμπνεύστηκα τον Σαν Αλ Σουρ και την Κοκτώ Ντεκαοκτώ.
Ήταν πρώτα θεατρική ιδέα και μετά βιβλίο;
Ακριβώς! Την επόμενη χρονιά αναζητούσαμε θέμα για ένα θεατρικό, που επιθυμούσαμε να ανεβάσουμε με τα δύο τμήματα της Β΄ τάξης στο σχολείο μας ως επιστέγασμα ενός προγράμματος, που δουλεύαμε με τίτλο «Βιοποικιλότητα: Η ποικιλία είναι του βίου η φαντασία». Αποφασίσαμε, λοιπόν, να πούμε την ιστορία του πρόσφυγα παπαγάλου και της ντόπιας αλλά περιθωριοποιημένης δεκαοχτούρας, που η φιλία τους έφερε τα πάνω κάτω στη Ρεματιά, η οποία έγινε φαντασιακά το «σκηνικό» μας. Ο Σαν Αλ Σουρ και η Κοκτώ Ντεκαοκτώ, μαζί με όλους τους υπόλοιπους ήρωες πήραν σάρκα και οστά και μας αφηγήθηκαν τη ζωή τους στην κοινότητα, σε μια υπέροχη θεατρική παράσταση, το καλοκαίρι του 2016, στο 9ο Δημοτικό. Τα παιδιά έδωσαν φωνή και πνοή στους χαρακτήρες αυτούς, ζωντανεύοντάς τους και κάνοντας σπουδαία δουλειά, παρά τη μικρή τους ηλικία.
Μαθητές και γονείς εισέπραξαν τα μηνύματα αλληλεγγύης και ανθρωπιάς; Πώς υποδέχτηκε το αναγνωστικό κοινό το βιβλίο σας;
Η ιστορία άγγιξε και συγκίνησε βαθιά τα παιδιά, καθώς τη βίωσαν ουσιαστικά μέσω συγκεκριμένων ρόλων στη θεατρική απόδοσή της. Άλλωστε, η ζωντάνια και η αμεσότητα του θεάτρου βοηθάει στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και της κριτικής ανάγνωσης του κόσμου. Οι συγγενείς παρακολούθησαν με μεγάλο ενθουσιασμό και συγκίνηση την παράσταση τότε. Μεγάλη αποδεικνύεται η ανταπόκριση τόσο των παιδιών όσο και των γονέων και σήμερα, από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας του βιβλίου. Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει η εξαιρετική εικονογράφηση της Κατερίνας Χαδουλού, όπως και η ακάματη προσπάθεια των υπεύθυνων από τις εκδόσεις «Ακυβέρνητες Πολιτείες» για την ολοκλήρωση και την προώθησή του.
Υπάρχουν, επίσης, προτάσεις χρήσης της ιστορίας από τους εκπαιδευτικούς. Γνωρίζετε αν έχουν δείξει αντίστοιχο ενδιαφέρον με αυτό των παιδιών και γονέων τους;
Ναι, στο τέλος του βιβλίου υπάρχει πλούσιο υλικό για την αξιοποίησή του ποικιλοτρόπως. Πρόκειται κυρίως για τεχνικές δράματος εμπνευσμένες από τo Θέατρο του Καταπιεσμένου του βραζιλιάνου συγγραφέα Augusto Boal, προτάσεις δημιουργικής γραφής κλπ. Οι εκπαιδευτικοί δείχνουν ήδη μεγάλο ενδιαφέρον, διότι βρίσκουν σε αυτό το παράρτημα ένα χρήσιμο βοήθημα για την οργάνωση δραστηριοτήτων στην τάξη και συζήτησης με τα παιδιά. Επιπλέον, αυτές οι δράσεις προσαρμόζονται κάθε φορά στην ηλικία των μαθητών κι έτσι η ιστορία μπορεί να δουλευτεί σε όλο το Δημοτικό, αλλά και το Γυμνάσιο.
Στο κείμενο υπάρχουν πολλές σκηνές, διάλογοι και γενικότερα μια έντονη θεατρικότητα. Θα θέλατε να το δείτε να ξανανεβαίνει ως θεατρικό;
Θα ήθελα να το δω να ανεβαίνει στον «φυσικό» του χώρο, στο θεατράκι της Ρεματιάς, αλλά και από συλλόγους ή ομάδες σε γειτονιές. Το ζητούμενο, βέβαια, είναι να το αγκαλιάσουν οι εκπαιδευτικοί και να ανέβει ως παράσταση σε σχολεία, διότι η ιστορία αυτή έχει έναν έντονα παιδαγωγικό χαρακτήρα, καθώς καλλιεργεί αρετές, όπως τη φιλία, την αλληλεγγύη, τη συλλογικότητα, το ενδιαφέρον για τα κοινά, το θάρρος της γνώμης, την αγάπη για το περιβάλλον κ.ά. Εξάλλου, είναι μια ιστορία χωρίς διδαχές, που αποδομεί και ανατρέπει τα στερεότυπα, ενώ ανταποκρίνεται σε κρίσιμα θέματα της ζωής των παιδιών αλλά και όλων των πολιτών στον 21ο αιώνα.
Ποια ζητήματα είναι αυτά; Ποια κοινωνία περιγράφετε στο βιβλίο σας;
Χρησιμοποίησα μορφές ζώων, τα οποία ενσαρκώνουν διαφορετικούς χαρακτήρες και κοινωνικούς ρόλους, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσω μια λογοτεχνική αλληγορία και να συνομιλήσω έτσι με παιδιά όλων των ηλικιών για κρίσιμα ζητήματα της κοινωνικής ζωής, όπως η ξενοφοβία, η προκατάληψη απέναντι στο διαφορετικό, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η αξία να αγωνίζεσαι για το δίκαιο. Η ιστορία αυτή δεν είναι μόνο μια ιστορία για τους πρόσφυγες, όπως είναι ο παπαγάλος, ούτε μόνο για άτομα διαφορετικά και ξεχωριστά, όπως είναι η δεκαοχτούρα. Το βιβλίο μου είναι η ακτινογραφία μιας κοινωνίας σε κρίση, της δικής μας κοινωνίας. Ο «ξένος», λοιπόν, είναι η αφορμή για να έρθει αυτή η κοινωνία (στην ιστορία μας η κοινότητα της Ρεματιάς) αντιμέτωπη με τον εαυτό της και τα προβλήματά της. Μια κοινωνία, όπου ο καθένας χτίζει τείχη όχι μόνο απέναντι στον «ξένο», αλλά και απέναντι σε αυτόν που θεωρείται δικός του, από τον ίδιο τόπο. Η συζήτηση που εκτυλίσσεται στην κοινότητα αυτή με αφορμή τον Σαν Αλ Σουρ και την Κοκτώ εξελίσσεται σε μια εξέταση των μεταξύ τους αποξενωμένων σχέσεων, καταλήγοντας τελικά στην κοινή διαπίστωση που κάποιος χαρακτήρας εκφράζει: «Όσο ξένος είναι ο παπαγάλος, άλλο τόσο ξένοι είμαστε κι εμείς μεταξύ μας»!
Ποιο μήνυμα μπορεί να στείλει το βιβλίο;
Σε εποχές μισαλλοδοξίας, βίας και φανατισμού, το βιβλίο δίνει στα παιδιά το μήνυμα και την αξία της συμπόρευσης σε έναν δρόμο ειρηνικής συνύπαρξης, συνεργασίας και αλληλοσεβασμού. Το ζητούμενο για τα παιδιά αλλά και για όλους μας δεν θα πρέπει να είναι ένας κατακερματισμένος, γεμάτος «φράχτες» και «τείχη» κόσμος, ούτε ένας τεχνητά ενοποιημένος κόσμος. Αυτό που προέχει είναι να επιθυμήσουμε, να ονειρευτούμε και να αγωνιστούμε για μια κοινωνία των ανθρώπων, που μιμούμενη τη χωρίς σύνορα ποικιλομορφία της φύσης, θα διαφυλάττει ως τον πολυτιμότερο θησαυρό τη δική της ομορφιά.
Η συγγραφέας
Η Χρύσα Καραμήτρου κατάγεται από την Αδριανή Δράμας. Γεννήθηκε από μετανάστες γονείς στο Έσλιγκεν της Γερμανίας, αλλά σύντομα επέστρεψε με την οικογένειά της στην Ελλάδα και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Αποφοίτησε από το Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και έπειτα από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ, όπου πραγματοποίησε και τις μεταπτυχιακές της σπουδές σε θέματα Κοινωνικού Αποκλεισμού. Από το 2007 ζει στην Αθήνα, όπου εργάζεται ως δασκάλα στη Δημόσια Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Αρθρογραφεί για εκπαιδευτικά, κοινωνικά και πολιτικά θέματα σε περιοδικές εκδόσεις και στο διαδίκτυο. Ανήκει στη Συντακτική Επιτροπή του έντυπου περιοδικού Σελιδοδείκτης και στην ομάδα επιμέλειας κειμένων. Η ιστορία «Σαν Αλ Σουρ και Κοκτώ» είναι το πρώτο της παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο.
Αλέξανδρος Καζαντζίδης, ΑΜΑΡΥΣΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον σας για αυτή την ιστοσελίδα.
Tα σχόλια θα δημοσιεύονται μετά την έγκριση του διαχειριστή